Το παιδί μου, ο Πινόκιο!

Ο Πινόκιο έχει μείνει στην ιστορία για τα συνεχή ψέματά του και τη μύτη που μεγάλωνε ως συνέπεια αυτών. Ο Πινόκιο όμως δεν είναι μόνο ένα παραμύθι, αλλά μια πραγματικότητα, που μπορεί να αγγίξει κάθε παιδί. Τα πιο πολλά παιδιά λένε ψέματα ανάλογα με την προσωπικότητα και τις συγκυρίες της ζωής τους. Πότε το ψέμα γίνεται πρόβλημα;

            Το ψέμα συναντάται με την έναρξη της ομιλίας. Τα παιδιά 0 έως 6-7 ετών βρίσκονται στη λεγόμενη φάση της «μαγικής σκέψης». Ο προμετωπιαίος λοβός, που είναι υπεύθυνος για τη διάκριση μεταξύ πραγματικού και φανταστικού δεν έχει ωριμάσει ακόμα, με αποτέλεσμα τα μικρά παιδιά να μπερδεύουν την πραγματικότητα με τη φαντασία. Συνεπώς, δεν μπορούμε να μιλάμε για ψέματα.

Αντίθετα τα παιδιά 6-7 έως 12 ετών έχουν συναίσθηση του ότι δε λένε την αλήθεια. Στις ηλικίες αυτές μπορούμε να κάνουμε λόγο για ψέματα, που όμως λέγονται – συνήθως – σε μια προσπάθεια να αποφύγουν την τιμωρία ή να κερδίσουν κάτι (π.χ. «η δασκάλα μου είπε μπράβο σήμερα», ενώ μπορεί να το έβαλε τιμωρία).

Τα ψέματα των εφήβων (και των ενηλίκων) είναι εντελώς συνειδητά. Ωστόσο δεν έχουν όλα την ίδια βαρύτητα. Συνήθως ο έφηβος χρησιμοποιεί το ψέμα προκειμένου να ξεφύγει από τον έλεγχο των γονιών του και να νιώσει πιο ελεύθερος. Άλλωστε η εφηβεία είναι η εποχή της διεκδίκησης της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας.

Πώς μπορώ να χειριστώ τα ψέματα του παιδιού μου;

• Αγνοήστε τα μικρά ψέματα: ο καλύτερος τρόπος να τα χειριστείτε είναι να τα αντιμετωπίσετε με χιούμορ και να μειώσετε τη σημασία τους. Το παιδί που λέει ότι έπλυνε τα χέρια του, ενώ τα βλέπουμε άπλυτα, θα σκάσει στα γέλια αν μυρίσουμε τα χέρια του και σουφρώνοντας τη μύτη τού πούμε: «Πάλι το βρομοσάπουνο πήρες, γιατί δεν δοκιμάζεις και το μοσχοσάπουνο;».
• Συζητήστε τα μεγάλα/σκόπιμα ψέματα: το «μεγάλο» ψέμα καλό είναι να συζητιέται, καθώς είχε λόγο που ειπώθηκε. Ένα παιδί που λέει ότι ο μπαμπάς του δουλεύει σε άλλη πόλη/χώρα, ενώ οι γονείς του είναι χωρισμένοι, τότε πιθανό να θέλει να κρύψει την ντροπή του από τους συνομιλήκους του ή διαστρεβλώνει την πραγματικότητα προκειμένου να αποφύγει τον πόνο που του προκαλεί η νέα κατάσταση.  
• Μη βιαστείτε να κρίνετε το παιδί και να δείξετε την απέχθειά σας για το ατόπημά του: σκεφτείτε ποια ανάγκη του παιδιού κρύβεται πίσω από το ψέμα του. Τις περισσότερες φορές σκοπός του ψέματος είναι η αναζήτηση της αγάπης και της αποδοχής. Εμπιστευτείτε και ζητήστε από το παιδί σας να σας εξηγήσει, για ποιο λόγο το έκανε. 
• Μην παίρνετε ύφος κηρύγματος: Δεχτείτε  τις όποιες εξηγήσεις και διευκρινήστε για ποιους λόγους δεν είναι καλό να λέμε ψέματα. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι χρήσιμο να επιβάλλεται στο παιδί κάποιου είδους τιμωρία, ώστε να γίνει αντιληπτό ότι τα ψέματα έχουν αρνητικές συνέπειες. Αν κρύβεται κάτι βαθύτερο πίσω από το ψέμα, σίγουρα δε θα λυθεί εκείνη την στιγμή. Απαιτείται όμως μια διακριτική προσοχή των γονέων. Επιπλέον,αν συμβαίνει κάτι σοβαρό, συνήθως, είναι ορατά και προβλήματα όπως επιθετικότητα ή αντίθετα απομόνωση , μαθησιακές δυσκολίες, φοβίες κ.ά.

 

 Γράφει η Μουρτζούκου Σοφία, Ψυχολόγος ΑΠΘ

Διαβάστε επίσης:  Το Ντροπαλό Παιδί: Προσόν ή Ελάττωμα;

                             Τελικά τι είναι η δυσλεξία;